Na farmie znajdującej się gdzieś na Wielkich Równinach w amerykańskim stanie Kansas mieszka Dorotka (Judy Garland), a wraz z nią ukochani ciotka i wuj, pies Toto oraz pracownicy gospodarstwa. Dorotka jako jedyna nie ma konkretnego zajęcia, to też dnie spędza na spacerach z wiernym, kudłatym towarzyszem. Podczas jednego z nich dochodzi do sprzeczki z panną Gulch, która twierdzi, że pies Dorotki ją ugryzł, w związku z czym natychmiast trzeba go oddać, na co wskazuje trzymany przez nią nakaz. Zrozpaczona dziewczyna zamyka się w swoim pokoju i płacze, gdy nieoczekiwanie mały Toto przybiega z powrotem, wskakując do niej przez otwarte okno. Ucieszona, lecz i przerażona Dorotka postanawia uciec, by nikt już nie próbował odebrać jej przyjaciela. Nie ucieka jednak daleko, zawrócona przez miejscowego szarlatana, profesora Marvela. Poza tym właśnie do Kansas nadciągnęło tornado.
Nastolatka w pośpiechu wraca do domu, gdzie jest szukana przez rodzinę. Złowieszczy żywioł jest coraz bliżej, więc mieszkańcy farmy czym prędzej ukrywają się w piwnicy, gdzie Dorotka już nie zdążyła wejść. Próbuje w domu odnaleźć swoją ciotkę, lecz w wiatr wyrywa okno, które uderza ją w głowę i dziewczyna mdleje. Po chwili, gdy już się ocknęła, zauważa, że wraz z całym budynkiem jest w oku tornada, z którego jakiś czas później trafia do przedziwnej, barwnej krainy. Krainy małych ludzi zwanych Munchkinami, dla których z miejsca stała się narodową bohaterką, a wszystko za sprawą przypadkowego zabicia Złej Czarownicy ze Wschodu. Jest jednak jeszcze jej siostra, Zła Czarownica z Zachodu (Margaret Hamilton), przed którą przestrzega Dorotkę z kolei Dobra Czarownica z Północy, instruując dziewczynę, że musi jak najszybciej wrócić do swojego kraju, a w tym może jej pomóc tylko Czarnoksiężnik z Oz (Frank Morgan). Dziewczyna, żegnana przez radosny i rozśpiewany tłum małych ludzi, rusza Żółtym Szlakiem, z którego nie wolno jej zboczyć.
Wędrówka przebiega spokojnie i bezproblemowo. Po drodze Dorotka spotyka kilka osobliwych postaci. Na polu żółtych nawłoci natrafia na Stracha na Wróble (Ray Bolger), który decyduje się ruszyć z nią do Czarnoksiężnika, by też o coś go poprosić. Uważa, że byłby lepszym strachem, gdyby miał chociaż trochę rozumu, lecz zamiast tego ma głowę pełną słomy. Nieco później cała trójka trafia na mężczyznę z blachy, Blaszanego Drwala (Jack Haley), który próbuje im przekazać, żeby naoliwili go stojącą opodal puszką z olejem. Gdy już to zrobili, po trochu polewając wszystkie zgięcia w ciele nieznajomego, ten wyjawił im tajemnicę swojego losu – mniej więcej rok temu, w czasie gdy rąbał drewno, zaczęło padać, a on momentalnie zardzewiał z ręką uniesioną do góry, dzierżąc w niej siekierę przygotowaną do uderzenia. Wdzięczny za uratowanie dołącza do radosnej ekipy, decydując się, by poprosić Czarnoksiężnika o serce, którego jego twórca zapomniał mu zamontować w blaszanej piersi. I chociaż tak liczna grupa powinna przejść przez krainę bez lęku, zaczynają z czasem odczuwać strach na myśl o dzikich zwierzętach czających się w mrocznym lesie po obu stronach ścieżki. Strach okazuje się nie bezpodstawny – na Dorotkę, Toto i ich nowych towarzyszy wyskakuje Tchórzliwy Lew (Bert Lahr), grożący im wszystkim. Jednak po chwili okazuje się, że i jemu czegoś brakuje. Lew pozbawiony jest jakiejkolwiek odwagi, zachęcony wyprawą do Czarnoksiężnika postanawia, że on poprosi właśnie o nią.
Po dotarciu do Szmaragdowego Zamku i upewnieniu się, że Dorotka jest nową czarownicą, która spadła z nieba, cała grupa zostaje wpuszczona do środka, gdzie czeka ich iście królewskie przygotowanie do złożenia wizyty Czarnoksiężnikowi. Niestety nic nie przychodzi zbyt łatwo. Warunkiem przekazania każdemu tak cennych podarków, w tym odesłania Dorotki do domu, jest przyniesienie miotły Złej Czarownicy. Zadanie to o tyle trudne, że wiedźma posiada liczne armie pod swoimi rozkazami i włada magią, a Dorotka jest tylko zwykłą dziewczynką. Ale tęsknota za bliskimi i rodzinną farmą jest większa niż największe nawet przeszkody. Poza tym z pomocą przychodzą jej nowi przyjaciele a i zawsze może polegać na ukochanym Toto.
Nakręcony w 1939 roku „Czarnoksiężnik z Oz”, uznawany jest za jedno z arcydzieł światowej kinematografii. W 2007 roku wpisano go nawet na specjalną listę Pamięć Świata – projekt rozpoczęty w 1992 roku przez UNESCO, którego celem jest ratowanie, przechowywanie i udostępnianie najważniejszych dla historii i cywilizacji dokumentów, w tym dzieł filmowych, z całego świata. I przyznać trzeba, że ten film Victora Fleminga zasługuje na miejsce na tej liście. Zrealizowany z niesamowitym, teatralnym rozmachem, pełen baśniowych elementów i fantastycznej scenografii po prostu zachwyca. Zachwyca mimo upływu lat. Sceny realistyczne, odbywające się na rodzinnej farmie Dorotki przedstawione są w sepii, jednak już wszystko, co dzieje się w Krainie Oz, pełne jest żywych barw. Baśniowość wzmocniona jest skocznymi piosenkami, śpiewanymi często i ochoczo, czyniąc z filmu w pewnym sensie musical. Poza tym to z tego filmu pochodzi popularna współcześnie piosenka „Somewhere Over the Rainbow”, śpiewana w oryginale przez rozmarzoną nastolatkę, a od 1993 przeżywająca drugą młodość dzięki wykonaniu Hawajczyka Israela Kamakawiwo’ole. Do tego wszystkiego dochodzą wyjątkowe stroje, rodem z najlepszych bajek i podań. No i rewelacyjne kreacja aktorskie, w tym przeuroczy Tchórzliwy Lew, bystry Strach na Wróble czy sentymentalny Blaszany Drwal. No i ona, rezolutna, choć czasem nierozważna, pełna dziecięcej radości Dorotka.
Tytuł: Czarnoksiężnik z Oz
Tytuł oryginału: The Wizard of Oz
Reżyseria: Victor Fleming
Scenariusz: Noel Langley, Florence Ryerson, Edgar Allan Woolf
Na podstawie: „Czarnoksiężnik z Krainy Oz”, Lyman Frank Baum
Kraj produkcji: USA
Rok produkcji: 1939
Kadry pochodzą z filmu:
- „Czarnoksiężnik z Oz”, Victor Fleming, USA 1939
